وام چیست؟ معرفی پرکاربردترین انواع وام در ایران

وام یکی از ابزارهای مهم در نظام اقتصادی است که برای تأمین مالی نیازهای مختلف به کار می‌رود. اگرچه ممکن است مفهوم وام ریشه در قرض داشته باشد، اما امروزه به‌عنوان راهکاری برای رفع نیازهای مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت افراد و سازمان‌ها محسوب می‌شود. وام‌ها با تنوع زیادی ارائه می‌شوند و در این مقاله از طلاسی قصد داریم با بررسی دقیق این که وام چیست، انواع وام‌های بانکی، نحوه استفاده بهینه و رعایت اصول مرتبط با دریافت آن‌ها آشنا شویم. 

وام چیست؟

وام یک ابزار مالی است که در آن یک فرد یا موسسه مالی، به‌عنوان وام‌دهنده، مبلغی پول را به وام‌گیرنده اعطا می‌کند. این مبلغ پول، به‌صورت نقد و در قبال دریافت سودی که از پیش تعیین شده است، ارائه می‌شود. سیستم وام در ایران معمولا یک الگوی مشخص دارد که بانک‌ها و موسسات مالی از آن تبعیت می‌کنند.

اعطای وام

برای اعطای وام، وام‌دهنده نیاز به تضمین‌هایی از سوی وام‌گیرنده دارد. این تضمین‌ها می‌توانند شامل مواردی مانند فیش حقوقی، چک، سند ملک یا خودرو باشند. وام‌گیرنده نیز موظف است طبق قرارداد، مبلغ وام به همراه سود تعیین‌شده را به‌صورت اقساطی و در فواصل زمانی معین به وام‌دهنده بازگرداند. این اقساط عموما به‌صورت ماهانه پرداخت می‌شوند.

ضمانت‌های ارائه‌شده

ضمانت‌های ارائه‌شده توسط وام‌گیرنده به‌عنوان پشتوانه‌ای برای وام‌دهنده عمل می‌کنند. در صورت عدم پرداخت اقساط، وام‌دهنده می‌تواند از این تضمین‌ها برای جبران سرمایه و سود خود استفاده کند. قوانین مرتبط با وام‌های بانکی در ایران دقیق و سخت‌گیرانه هستند. بانک‌ها نیز معمولا تنها زمانی اقدام به اعطای وام می‌کنند که از اعتبار تضمین‌های ارائه‌شده توسط وام‌گیرنده اطمینان حاصل کنند.

اگر اقساط به موقع پرداخت نشود

اگر از سند ملک یا خودرو به‌عنوان تضمین استفاده شده و اقساط به موقع پرداخت نشود، بانک مجاز است این دارایی‌ها را به نفع خود ضبط کند و به حراج بگذارد. پس از حراج، بانک مبلغ وام و سود خود را از حاصل فروش برداشت می‌کند و باقی‌مانده را به وام‌گیرنده بازمی‌گرداند. این روش اعطای وام نه‌تنها در بانک‌ها، بلکه در میان برخی موسسات خصوصی نیز مرسوم است.

بیشتر بدانید: شرایط اخذ وام‌ طلا چیست؟ دریافت وام بدون ضامن در ۵ دقیقه!

وام‌ها در ایران از چه طریقی تامین بودجه می‌شوند؟

حال که دانستیم وام چیست، به بررسی نحوه تامین بودجه آن می‌پردازیم. تامین مالی وام‌های بانکی از منابع مختلفی حاصل می‌شود که به‌طور کلی به منظور تأمین نیازهای وام‌گیرندگان و بهره‌وری از سپرده‌های مردم صورت می‌گیرد. بخش عمده‌ای از نقدینگی بانک‌ها برای اعطای وام، از سپرده‌های مردم حاصل می‌شود. افرادی که قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت ندارند، معمولا سپرده‌های خود را در بانک‌ها نگهداری می‌کنند و بانک‌ها از این سرمایه‌ها برای اعطای وام به افراد مستحق استفاده می‌کنند.

علاوه بر سپرده‌های مردم، بودجه‌های دولتی نیز از دیگر منابع مهم تامین مالی وام‌ها محسوب می‌شوند. دولت با تخصیص بودجه از صندوق ذخیره ارزی و سایر منابع مالی، به بانک‌ها و مؤسسات مالی امکان می‌دهد تا به کسب‌وکارها و افراد مختلف وام دهند. این بودجه‌ها پس از بازپرداخت وام، مجددا به صندوق دولت بازگردانده می‌شوند.

بانک‌ها همچنین با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی، ساختمانی و سایر زمینه‌های سرمایه‌گذاری، به کسب سود می‌پردازند. این سودها به چرخه مالی بانک‌ها اضافه می‌شوند و به‌عنوان یکی از منابع تامین مالی برای وام‌های آتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این، سود حاصل از وام‌های دیگر و سپرده‌گذاری‌های بلندمدت افراد برای دریافت سود نیز به‌عنوان منابع تأمین مالی برای اعطای وام‌های جدید در نظر گرفته می‌شود.

بیشتر بدانید: کدام بانک‌ها سکه می‌فروشند؟ راهنمای خرید سکه

انواع وام‌های بانکی در ایران

انواع وام چیست؟ در ایران چند نوع وام وجود دارد؟ در این بخش به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

وام بانکی برای مسکن

وام مسکن یکی از بهترین تسهیلات مالی است که در ایران از طریق بانک‌ها به متقاضیان ارائه می‌شود. بانک مسکن به‌عنوان اصلی‌ترین مؤسسه در ارائه این نوع وام شناخته می‌شود و طیف وسیعی از طرح‌ها را برای تسهیلات مسکن در اختیار دارد. از جمله این طرح‌ها می‌توان به طرح مسکن جوانان، طرح مسکن زوج‌های تازه ازدواج کرده، و طرح وام مسکن با استفاده از اوراق بانک مسکن اشاره کرد. هر یک از این طرح‌ها با توجه‌ به شرایط متقاضیان ارائه می‌شود.

یکی از شرایط دریافت وام مسکن این است که ملک مورد نظر به‌عنوان وثیقه در رهن بانک قرار گیرد و معمولا باید کمتر از ۲۵ سال از عمر آن گذشته باشد. مقدار وام مسکن بر اساس ارزش ملک کارشناسی‌شده در مناطق مختلف تعیین می‌شود. در شهرهای بزرگ، مانند تهران، به دلیل بالاتر بودن قیمت مسکن، حداکثر وام مسکن قابل دریافت است. دو روش اصلی دریافت وام مسکن شامل خرید اوراق یا داشتن حساب در بانک مسکن می‌شود که نرخ سود متفاوتی دارند.

وام خودرو

وام خودرو یکی از انواع تسهیلات بانکی است که برای خرید خودروهای داخلی اعطا می‌شود. این وام معمولا با ارائه مدرک خرید خودرو و ضمانت فیش حقوقی کارمندان دولتی اعطا می‌گردد. بانک‌ها هر سال سقف مشخصی برای این وام تعیین می‌کنند. به‌عنوان مثال، در ابتدای سال ۹۹، حداکثر وام خودرو در اکثر بانک‌ها ۱۵ میلیون تومان بود. نرخ سود وام خودرو ۱۸ درصد است و برای تأمین نقدینگی یا ارتقاء مدل خودرو می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

دریافت وام کالا

حال که دانستیم وام چیست به معرفی وام کالا می‌پردازیم. وام کالا یکی دیگر از وام‌های بانکی است که به منظور خرید کالاهای خانگی مانند فرش، یخچال و ماشین لباسشویی ارائه می‌گردد. این وام با نرخ سود ۱۸ درصد و به شرط وجود ضامن کارمند با فیش حقوقی پرداخت می‌شود. تنوع کالاهای قابل خرید با این وام بسته به بانک متفاوت است و معمولا کالاهای تولید داخل در اولویت قرار دارند. هر بانک لیست فروشگاه‌های مجاز خود را دارد که مشتریان می‌توانند از آن‌ها کالا خریداری کنند.

وام ازدواج؛ از بهترین انواع وام‌های بانکی

وام ازدواج یکی از تسهیلات بانکی پرطرفدار است که با هدف حمایت از ازدواج جوانان و تسهیل در آغاز زندگی مشترک ارائه می‌شود. این وام با حمایت هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی و با سود ۴ درصد تصویب شده است. مقدار وام ازدواج در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و در سال ۹۹ به ۱۰۰ میلیون تومان برای هر زوج رسیده است. افراد متعلق به خانواده‌های ایثارگر یا جانبازان می‌توانند وام را دو برابر دریافت کنند. برای دریافت این وام، داشتن دو ضامن کارمند با فیش حقوقی ضروری است.

وام بانکی مضاربه

وام مضاربه نوعی وام تخصصی است که برای تأمین مالی فعالیت‌های اقتصادی و تجاری ارائه می‌شود. این وام با درصد مشخصی از سود نهایی فعالیت‌های اقتصادی شریک می‌شود. برای دریافت این وام، ارائه مدارکی مانند پروانه کسب و مدارک مربوط به راه‌اندازی کسب‌وکار و محل آن الزامی است. بانک‌ها ملزم هستند تا مبلغ مضاربه را به‌صورت دوره‌ای یا یکجا برای متقاضیان تأمین کنند.

وام جعاله تعمیر مسکن

وام جعاله تعمیر مسکن تسهیلاتی است که برای بازسازی و نگهداری خانه‌های قدیمی ارائه می‌شود. بانک مسکن به‌عنوان اصلی‌ترین منبع این وام شناخته می‌شود و افرادی که وام خرید مسکن دریافت می‌کنند، می‌توانند همزمان وام جعاله نیز دریافت کنند تا قدرت خرید و نقدینگی خود را افزایش دهند.

وام چیست؟ وام برای خودروهای فرسوده

برای کاهش آلودگی هوا و محیط زیست، دولت تسهیلاتی برای تعویض خودروهای فرسوده به مالکان ارائه می‌کند. تاکسی‌ها اصلی‌ترین هدف این طرح هستند و تسهیلات آن‌ها با سود ۴ درصد پرداخت می‌شود. سقف قیمتی برای این نوع وام وجود دارد و هر بانک شرایط خاص خود را برای آن دارد.

وام برای خرید تجهیزات یا مواد اولیه

بانک‌ها به منظور حمایت از رشد اقتصادی و تأمین نقدینگی مورد نیاز برای کسب‌وکارهای سازنده در صنایع مختلف، وام خرید ماشین‌آلات و تجهیزات یا مواد اولیه را ارائه می‌دهند. این وام به فعالان صنایع از جمله کشاورزی کمک می‌کند تا با تامین منابع مورد نیاز خود، در تولید و اشتغال‌زایی موثر باشند.

سخن پایانی

وام چیست؟ وام یکی از ابزارهای اقتصادی مهم است که توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی به افراد و سازمان‌ها ارائه می‌شود. وام در اصل به معنای قرض‌دادن پول با شرایط مشخص است، به‌گونه‌ای که وام‌گیرنده متعهد می‌شود مبلغ دریافت‌شده را به‌همراه سود تعیین‌شده بازپرداخت کند. انواع وام‌ها، شامل وام مسکن، خودرو، کالا، ازدواج، وام مضاربه، وام جعاله تعمیر مسکن و وام برای خرید تجهیزات یا مواد اولیه، هر یک با شرایط و مقاصد متفاوتی طراحی شده‌اند.