حباب قیمت یعنی چی؟ همه چیز در مورد حباب قیمت

حباب قیمت یکی از بزرگ‌ترین معضلات اقتصادی است که در کشورهای مختلف از جمله ایران وجود دارد. متأسفانه میزان ایجاد حباب قیمت در بازارهای مالی و اقتصادی ایران نسبت به کشورهای خارجی بیشتر است؛ زیرا ایران در حال حاضر تحت‌تأثیر تحریم‌ و افزایش نرخ دلار و ارز قرار دارد. فشارهای ناشی از تحریم بر ایران موجب ایجاد حباب قیمت در بازارهای مختلف می‌شود.

بازار مسکن، طلا، خودرو و ارز بیش از سایر بازارها در معرض معضلی به نام حباب قیمت هستند. اما ازآنجایی‌که این بازارها در وضعیت جامعه نقش گسترده‌ای دارند، با ایجاد حباب قیمت در آن‌ها، ناخودآگاه سایر بازارهای مالی و اقتصادی نیز دچار مشکل خواهند شد. در ادامه به‌صورت کامل، حباب قیمت و مسائل پیرامون آن را بررسی می‌کنیم. برای کسب اطلاعات کافی در این زمینه با ما در مجله طلاسی همراه باشید.

حباب قیمت چیست؟

حباب قیمت که در زبان انگلیسی تحت عنوان PRICE BUBBLE شناخته می‌شود، یکی از بحران‌های بسیار شایع در بازار است. درواقع حباب قیمت زمانی اتفاق میفتد که قیمت یک دارایی به‌صورت غیرواقعی افزایش می‌یابد و به‌شدت بالا می‌رود. دارایی‌هایی که تحت‌تأثیر حباب قیمت قرار می‌گیرند، ممکن است که از نوع سهام، ملک، طلا، کالا و... باشند.

موضوع حائز اهمیت در رابطه‌ با حباب قیمت، غیرواقعی بودن ارزش دارایی‌ها‌ست. به‌عبارت‌دیگر، قیمت یک دارایی در PRICE BUBBLE بر اساس نرخ واقعی آن افزایش نمی‌یابد؛ بلکه تحت‌تأثیر مسائل مختلف دیگری ایجاد می‌شود. بااین‌وجود، حباب قیمت باعث می‌شود‌ دارایی‌ها از ارزش واقعی خود دور شوند و بازار سرمایه و دارایی دچار شرایط بحرانی شود.

6 عامل مهم و تاثیرگذار در ایجاد حباب قیمت

• انتظارات غیرواقعی سرمایه‌گذاران: رفتارهای هیجانی و خوش‌بین بودن سرمایه‌گذاران نسبت به آینده موجب می‌شود که قیمت‌ها در بازار بالا روند. انتظارات غیرواقعی به بازار فشار وارد می‌کنند و موجب ایجاد حباب قیمت می‌شوند.
• درخواست‌های کاذب: گاهی اوقات درخواست برای یک دارایی بر اساس عواملی مانند ترس و شایعه، افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی حباب قیمت ایجاد می‌شود. به همین دلیل درخواست‌های کاذب در ایجاد حباب قیمت تأثیرگذار خواهند بود.
• اثر گله‌ای: بسیاری از مردم کشور تمایل دارند که در پی رفتار و عمل دیگران حرکت کنند که به این وضعیت اثر گله‌ای می‌گویند. در پی این شرایط، عده زیادی از افراد به یک بازار خاص وارد می‌شوند. در نتیجه قیمت‌ها در آن بازار بالا می‌رود. با این شرایط می‌توان اثر گله‌ای را نیز در ایجاد حباب قیمت مؤثر در نظر گرفت.
• سهولت دسترسی به اعتبار: چنانچه دسترسی به یک اعتبار و یا وام راحت‌تر باشد، سرمایه‌گذاران بودجه بیشتری قرض می‌گیرند تا قادر به خرید دارایی بیشتری باشند. 
• شایعات و تبلیغات: شایعات و تبلیغات تأثیر زیادی در انتظارات و تصمیمات بازار دارند و موجب ایجاد حباب قیمت می‌شوند. 
• عدم شفاف‌بودن بازار: برخی از بازارها به میزان کافی شفاف نیستند و اطلاعات درستی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار نمی‌دهند. ازاین‌رو، سرمایه‌گذاران با عدم آگاهی ممکن است که دست به خریدوفروش اشتباه بزنند و در ایجاد تورم یا حباب مؤثر واقع گردند.

مراحل شکل‌گیری حباب قیمت

مراحل شکل‌گیری حباب قیمت شامل 5 بخش مختلف است که می‌توان آن‌ها را‌ در موارد زیر معرفی کرد:

• «جابه‌جایی» (Displacement)
• «روند صعودی» (Uptrend)
• «نشاط غیرمنطقی» (Irrational Exuberance)
• «رزرو سود» (Profit Booking)
• «وحشت و نزول» (Panic and Downswing)

مهم‌ترین انواع حباب قیمت + علل ایجاد آن‌ها

حباب قیمت در بازارهای مالی و اقتصادی مختلفی ایجاد می‌شود که برخی از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:

حباب مسکن و عوامل مؤثر در پدید آمدن آن‌ها

یکی از اصلی‌ترین، مهم‌ترین و تأثیرگذارترین انواع حباب قیمت را می‌توان حباب قیمت مسکن در نظر گرفت. متأسفانه حباب مسکن معضلات زیادی در ایران به وجود آورده و موجب افزایش بسیار زیاد قیمت مسکن شده است. در واقع زمانی را که قیمت خانه و ملک از ارزش واقعی آن بیشتر می‌شود، حباب قیمت مسکن می‌گویند.

مسائل مختلفی می‌توانند در ایجاد حباب مسکن تأثیرگذار باشند. به‌عنوان‌مثال دست‌کاری بازار، سیاست‌های اقتصادی، درخواست خرید زیاد، درخواست خرید بیش از عرضه، حضور دلالان در بازار مسکن، بیکاری و رکود اقتصادی همگی از علل ایجاد حباب قیمت مسکن محسوب می‌شوند.

حباب دلار و ارز و مسائل مؤثر در ایجاد آن

چنانچه ارزش یک نوع ارز در مقایسه با سایر ارزها به‌صورت غیرمنطقی افزایش یابد به آن حباب قیمت ارز یا دلار می‌گویند. به‌عبارت‌دیگر، حباب دلار نیز مانند سایر انواع حباب قیمت به وضعیتی گفته می‌شود که قیمت یک ارز یا دلار از ارزش واقعی آن فراتر رود. مسائل اقتصادی، تحریم‌های سیاسی، تغییر نرخ بهره، تورم و میزان عرضه و درخواست موجب ایجاد حباب دلار و ارز می‌شوند. 

حباب طلا و سکه به همراه مهم‌ترین مسائل مؤثر در ایجاد آن

یکی دیگر از انواع حباب قیمت که به میزان زیادی در ایران ایجاد می‌شود، حباب طلاست. حباب قیمت طلا به بالارفتن ارزش طلا به‌صورت غیرواقعی گفته می‌شود. زمانی که قیمت طلا از ارزش واقعی آن بیشتر باشد، می‌گویند که حباب طلا وجود دارد.

علاوه بر طلا، سکه نیز تحت‌تأثیر حباب قیمت قرار می‌گیرد. درصورتی‌که حباب بر روی سکه اثر گذاشته باشد، به آن حباب سکه یا حباب قیمت سکه می‌گویند. حباب سکه می‌تواند به‌صورت مثبت یا منفی باشد. اگر قیمت سکه از ارزش واقعی آن بیشتر باشد به آن حباب مثبت سکه می‌گویند. از سوی دیگر، چنانچه قیمت سکه از ارزش واقعی آن کمتر باشد، می‌گویند حباب منفی سکه ایجاد شده است.

حباب قیمت طلا و سکه تحت‌تأثیر مسائل مختلفی است؛ به‌عنوان‌مثال نوسانات ارز، تورم، کاهش ارزش پول ایران، درخواست زیاد برای خرید طلا به‌عنوان دارایی امن، شایعات، کاهش تولید طلا و... در ایجاد حباب طلا نقش اساسی دارند. تمامی این مسائل می‌توانند موجب افزایش یا کاهش نرخ طلا شوند.

حباب خودرو و مسائل تأثیرگذار در آن

بازار خودرو نیز از جمله بازارهای مالی محسوب می‌شود که در آن حباب قیمت ایجاد می‌شود. حباب خودرو به‌گونه‌ای است که در آن قیمت خودرو به میزان زیاد، پیش‌بینی ‌نشده و غیرواقعی بالا می‌رود. مسائلی همچون مشکلات عرضه، درخواست زیاد، انتظارات هیجانی مردم و شرایط اقتصادی می‌توانند در ایجاد حباب قیمت خودرو تأثیرگذار باشند. متأسفانه در چند سال اخیر شاهد بیشترین میزان حباب قیمت خودرو در ایران بوده‌ایم که بر اساس آن نرخ خودرو به میزان زیادی افزایش‌یافته است.

حباب بورس و مهم‌ترین عوامل ایجاد آن

بورس ایران از جمله بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری است که تحت‌تأثیر حباب قرار می‌گیرد. منظور از حباب بورس، رسیدن قیمت سهام به نقطه‌ای است که ارزش ذاتی سهام از بین برود. فعالیت دلالان در بازار سرمایه بورس و خریدوفروش سهام توسط آن‌ها به میزان زیادی در ایجاد حباب قیمت بورس تأثیر می‌گذارد. لازم به توضیح است که حباب بورس تحت عنوان حباب دارایی‌های مالی یا حباب اوراق بهادار نیز شناخته می‌شود.

حباب کالایی و علل ایجاد آن

علاوه بر انواع بازارهای ذکر شده در بخش‌های فوق، بازارهای مالی مربوط به نفت، فلزات گران‌بها و مواد اولیه نیز دچار حباب قیمت می‌شوند. به حباب ایجاد شده در این بازار، حباب کالایی یا حباب قیمت کالایی می‌گویند. بر اساس حباب کالایی، قیمت کالاهای ذکر شده تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند و به‌صورت غیرواقعی افزایش می‌یابند. درخواست زیاد، عرضه کم، تورم و مسائل سیاسی و بین‌المللی را می‌توان از عوامل مؤثر در ایجاد حباب قیمت کالایی در نظر گرفت.

حباب ارز دیجیتال و فاکتورهای تأثیرگذار بر آن

نه‌تنها بازارهای مالی ذکر شده در فوق بلکه بازار ارزهای دیجیتالی نیز گرفتار حباب قیمت هستند. حباب قیمت ارز دیجیتال فقط به بازار ارزهای دیجیتالی اختصاص دارد و بازارهای دیگر را به خود درگیر نمی‌کند. تبلیغ زیاد، درخواست بسیار بالا، روی کار آمدن دارایی‌های جدید و... به میزان زیادی در ایجاد حباب ارز دیجیتال تأثیرگذار هستند.

ترکیدن حباب قیمت یعنی چه؟ پیامدهای منفی ناشی از آن چیست؟

زمانی که قیمت‌ها در بازار به میزان بیش از حد بالا رفته باشند و دیگر بر اساس ارزش واقعی دارایی توجیه‌پذیر نباشند، ترکیدن حباب قیمت رخ می‌دهد. با ترکیدن حباب، قیمت‌ها کاهش می‌یابند و نمودار قیمت در بازار سقوط می‌کند. باوجودآنکه ترکیدن حباب قیمت موجب کاهش قیمت‌ها در بازار می‌شود، اما اثرات منفی را به وجود می‌آورد که برخی از آن‌ها از قبیل زیر هستند:

• کاهش شدید قیمت‌ها
• ازدست‌رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار
• متأثرشدن بازارهای مالی و اقتصادی
• به وجود آمدن رکود اقتصادی
• بروز مشکل برای وام‌گیرندگان
• ایجاد اثرات روانی منفی بر افراد یا سرمایه‌گذاران

لازم به توضیح است که این پیامدهای منفی ناشی از ترکیدن حباب قیمت به‌صورت زودگذر و موقتی هستند و در نهایت ترکیدن حباب منجر به ایجاد اصلاح در بازار می‌شود.

چه مسائلی باعث ترکیدن حباب قیمت می‌شوند؟

همان‌گونه که حباب بر اساس مسائل مختلفی ایجاد می‌شود و عواملی در آن مؤثر هستند، ترکیدن حباب قیمت نیز تحت‌تأثیر مسائلی خواهد بود. مهم‌ترین فاکتورهایی که در ترکیدن حباب قیمت مؤثر هستند، به شرح زیر است:

کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران

زمانی که سرمایه‌گذاران متوجه بالارفتن قیمت‌ها به‌صورت غیرواقعی می‌شوند، اعتماد خود را به بازار از دست می‌دهند. با بروز این اتفاق، حجم زیادی از دارایی‌ها به فروش می‌رسد و قیمت‌ها دچار روند نزولی می‌شوند.

تغییرات اقتصادی و سیاسی

بحران اقتصادی مشکلی است که در جامعه ما به‌وفور ایجاد می‌شود. بحران اقتصادی و تغییر در سیاست‌های دولتی، عدم وجود اطمینان در بازار را رقم می‌زنند. این شرایط موجب ایجاد ترس در سرمایه‌گذاران می‌شود و براساس آن، سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را می‌فروشند و باعث ترکیدن حباب قیمت می‌شوند.

بالارفتن نرخ بهره

با افزایش‌یافتن نرخ بهره در بانک‌ها و مؤسسات مالی، وام گران می‌شود و میزان درخواست سرمایه‌گذاران برای دریافت وام کاهش می‌یابد. در نتیجه قیمت‌ها افت می‌کنند و حباب قیمت می‌ترکد.

فروش بزرگ

چنانچه سرمایه‌گذاران بزرگ در یک بازار تصمیم بگیرند که دارایی‌های خود را بفروشند، ترس در میان سرمایه‌گذاران دیگر ایجاد می‌شود. پس در این شرایط نیز قیمت‌ها در بازار مورد نظر افت می‌کند و با پدیده ترکیدن حباب قیمت روبه‌رو خواهیم شد.

نوسانات و بحران‌های جهانی

بحران‌های جهانی به میزان زیادی در ترکیدن حباب قیمت مؤثر واقع می‌شوند. به‌عنوان‌مثال افت قیمت نفت یک نوع بحران جهانی محسوب می‌شود که بر اساس آن، سرمایه‌گذاران از دارایی‌هایی که قیمت زیادی دارد فاصله می‌گیرند.

شایعات و اخبار منفی

شایعات همان‌گونه که در ایجاد حباب قیمت تأثیرگذار هستند، موجب ترکیدن حباب قیمت نیز می‌شوند. اخبار منفی و شایعات موجب ایجاد ترس در میان سرمایه‌گذاران می‌شوند و شرایط را برای فروش دارایی آن‌ها به وجود می‌آورند. در نهایت با فروش گسترده دارایی‌ها، حباب قیمت می‌ترکد و قیمت در بازار کاهش می‌یابد.

سخن پایانی

حباب قیمت یا Price Bubble تأثیرات بسیار زیادی  در وضعیت اقتصادی یک جامعه دارد. تأثیرات ناشی از حباب قیمت می‌تواند مثبت یا منفی باشد که متأسفانه در اغلب مواقع شاهد تأثیرات منفی آن هستیم. به‌عنوان‌مثال ایجاد تورم، اختلال در تخصیص موانع، رکود اقتصادی، ایجاد بحران‌های مالی، افزایش نرخ بیکاری و... همگی از تأثیرات منفی حباب قیمت محسوب می‌شوند. اما چنانچه حباب قیمت از نوع مثبت باشد موجب افزایش نقدینگی، جذب سرمایه، بهبود صنایع و افزایش رفاه در جامعه می‌شود.

برای جلوگیری از ایجاد حباب قیمت منفی لازم است که اقتصاددان‌ها به‌موقع شرایط یک بازار را مورد بررسی قرار دهند و مانع از سقوط آن شوند. در مجله طلاسی سعی داشتیم که بیشترین اطلاعات را دررابطه‌با حباب قیمت در اختیار شما قرار دهیم. خرید طلا و سکه از طلاسی به صورت آنلاین یا از طریق اپلیکیشن موبایلی طلاسی امکان پذیر است و می‌توانید به صورت نقد و اقساط از این مجموعه خرید کنید. 

سؤالات متداول

بیشترین حباب قیمت در ایران به کدام بازار مالی اختصاص داشته است؟

• بیشترین حباب قیمت در ایران مربوط به مسکن، ارز و خودرو است که در سال‌های اخیر به‌طور غیرمنطقی افزایش یافته و اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار داده است.

آیا حباب قیمت در به‌وجودآمدن تورم نقش دارد؟

• حباب قیمت در بازارها باعث تورم شده و سایر بخش‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

فرمول محاسبه حباب سکه چیست؟

• سکه‌های طلا در ایران انواع مختلفی دارند و حباب آن درصدی محاسبه می‌شود. برای محاسبه حباب سکه می‌توان از فرمول مخصوص استفاده کرد.

حباب سکه = ارزش ذاتی سکه – قیمت روز سکه

آیا حباب طلا و سکه متفاوت است؟

• حباب قیمت در طلا و سکه متفاوت است. سکه به دلیل اجرت ساخت کمتر، تقاضای بالاتر و عرضه محدودتر، حباب بیشتری نسبت به طلا دارد.

نشانه‌های ترکیدن حباب قیمت چیست؟

• زمانی که حباب قیمت در بازارهای مختلف می‌ترکد، با درنظرگرفتن نشانه‌های آن می‌توان از بروز این اتفاق پی برد. نشانه‌های ترکیدن حباب قیمت از قبیل زیر هستند:

1. نوسانات شدید قیمت‌ها
2. کاهش درخواست
3. افزایش آمار فروش گسترده
4. عدم توانایی سرمایه‌گذاران در بازپرداخت وام‌ها
5. کاهش حجم معاملات در بازار مالی
6. مشتاق بودن افراد غیرمتخصص برای ورود به بازار

آیا حباب طلا برای سرمایه‌گذاران نتایج منفی دارد؟

• باوجود حباب، سرمایه‌گذاری روی طلا در بلندمدت سودآور است، اما در کوتاه‌مدت ممکن است ریسک داشته باشد.

مزایای سرمایه‌گذاری در بازار طلا چیست؟

• مهم‌ترین مزیت‌های سرمایه‌گذاری در بازار طلا که حتی در صورت وجود حباب قیمت صدق می‌کنند، مواردی از قبیل زیر هستند:

1. طلا یک نوع دارایی امن محسوب می‌شود.
2. ارزش طلا در برابر تورم حفظ می‌شود.
3. ریسک سرمایه‌گذاری بر روی طلا بسیار کم است.
4. ارزش طلا در بلندمدت پایدار خواهد ماند.
5. از نوسانات طلا می‌توان به‌عنوان فرصت استفاده کرد.
6. امکان سرمایه‌گذاری بین‌المللی روی طلا وجود دارد.
7. طلا به‌راحتی قابل‌تبدیل به پول است و نقدینگی بالایی دارد.

آیا طلای آب شده حباب قیمت دارد؟

• خرید طلای آب شده بدون اجرت، نقدشوندگی بالا و مالیات کمتر، گزینه‌ای محبوب برای سرمایه‌گذاری است. حباب آن تحت تأثیر نوسانات بازار بوده و از طلاسی قابل خرید آنلاین است.