سنگ محک چیست؟ نحوه محک زدن طلا چگونه است؟

در گذشته از ابزارهای مختلفی برای محک زدن طلا و تعیین عیار آن استفاده می‌شد. سنگ محک یکی از مهم‌ترین این ابزارها محسوب می‌شود که امروزه نیز از آن برای تشخیص طلای اصل از غیر طلا بهره می‌گیرند. با اینکه روش‌های جدیدتر و دقیق‌تری در زطول زمان برای تعیین عیار طلا ابداع شده‌اند، اما همچنین این سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از این رو قصد داریم در این مطلب از طلاسی به معرفی سنگ محک، ویژگی‌های آن و نحوه تشخیص عیار طلا با کمک آن را مفصل توضیح دهیم. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، تا انتها همراه ما باشید. 

سنگ محک چیست؟

سنگ محک، سنگی از جنس کوارتز و سیلیسیم و به رنگ سیاه است که سختی آن حدود ۶ و نیم درجه بوده و بافت بسیار ریزی دارد. اسم علمی سنگ محک (Bishenite) است. در گذشته برای سنجش عیار طلا و تشخیص طلای اصل از تقلبی، از سنگ محک استفاده می‌شد. با استفاده از این سنگ می‌توان عیار طلاهای سبک را اندازه گرفت. برای محک زدن طلا با این سنگ، باید وزن طلا بسیار سبک یا به صورت ورقه‌ای باشد. 

امروزه این روش مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و تکنیک‌های بهتر و دقیق‌تری برای عیارسنجی طلا جایگزین آن شده‌اند. اما همچنان در برخی از طلاسازی‌ها از سنگ محک برای تشخیص طلای اصل از دیگر فلزات مانند برنج و‌... استفاده می‌شود.

تیزآب سلطانی

برای محک زدن عیار طلا باید در کنار سنگ محک، از تیزآب سلطانی نیز استفاده کرد. این فرآیند مراحل مختلفی دارد که اگر به درستی طی شوند، می‌تواند عیار طلا را مشخص کند. 

تیزآب سلطانی محلولی ترکیب شده از نسبت سه به یک اسید هیدروکلریک و اسید نیتریک است. تیزآب نیز دارای عیارهای مختلفی است؛ یعنی برای تشخیص عیارهای مختلف طلا، می‌توان فرمول ساخت این محلول را تغییر داد. با اضافه کردن جوهر نمک یا همان اسید کلریدریک به محلول تیزآب سلطانی، عیار آن تغییر می‌کند. هر نوع تیزآب خاصیت و قدرت مخصوص به خود را دارد. 

درواقع تیزآب ۲۲ عیار می‌تواند طلای ۲۲ عیار و تیزآب ۱۸ عیار می‌تواند طلای ۱۸ عیار را مشخص کند. به طور کلی برای محک زدن طلا با سنگ محک و تیزآب سلطانی، باید با توجه به عیار طلا یکی از انواع تیزآب را استفاده کرد.

انواع سنگ محک

• سنگ محک آبی (آب سنگ محک): معمولاً از جنس کوارتز یا آزبست است و سطح نرم‌تری دارد. برای آزمایش مواد نرم‌تر استفاده می‌شود.

• سنگ محک قرمز: دارای سختی بالاتر نسبت به سنگ آبی است و برای تست فلزات سخت‌تر به کار می‌رود.

• سنگ محک سیاه: از جنس سیلیکات‌های سنگین یا آهن‌دار است و برای آزمایش فلزات خیلی سخت کاربرد دارد.

• سنگ محک الماسی: سخت‌ترین نوع سنگ محک است که از الماس ساخته شده و برای تست سخت‌ترین فلزات و مواد استفاده می‌شود.

• سنگ محک چینی: بیشتر برای تست رنگ و کیفیت فلزات استفاده می‌شود و معمولاً نرم‌تر از سایر سنگ‌هاست.

سنگ محک و نحوه تشخیص عیار طلا

برای محک زدن طلا و تشخیص مقدار عیار آن، ابتدا باید طلای مورد نظر را چندین‌بار روی سنگ محک بکشید. با این کار ردی از طلا روی سنگ به جا می‌ماند که با ریختن تیزآب روی آن، احتمال بروز سه واکنش وجود دارد. بررسی این واکنش‌ها می‌تواند تعیین کند که طلا اصل است یا خیر‌ یا اینکه عیار طلا چقدر است.

‌عدم واکنش خاص

پس از ریختن تیزآب روی سنگ محک و رد طلا، ممکن است واکنش خاصی رخ ندهد. بدین ترتیب می‌توان گفت عیار طلا همان عیار تیزآب سلطانی است. یعنی اگر تیزآب شما دارای عیار ۱۸ باشد و روی رد طلا بریزید و و اتفاقی نیفتد، طلای مورد نظر نیز عیار ۱۸ دارد.

‌کمرنگ شدن رد طلا

در صورتی که با ریختن تیزآب روی سنگ محک و رد طلای به جای مانده رنگ طلایی کمرنگ شد، بدان معناست که عیار تیزآب از عیار طلا بیشتر است. به عنوان مثال اگر از تیزآب عیار ۲۲ استفاده کنید و رد طلا کمرنگ شود، یعنی طلای مورد نظر شما عیاری کمتر از ۲۲ دارد. برای تشخیص درست عیار طلا، باید نوع تیزآب خود را عوض کرده و از تیزآبی با عیار پایین‌تر استفاده کنید.

‌محو شدن رد طلا

گاهی اوقات ممکن است با ریختن تیزآب روی سنگ محک و رد به جای مانده از طلای مورد نظر، اثر طلا به کلی محو شود. درواقع تیزآب رد و اثر را کامل حل می‌کند. در این صورت باید بدانید که آن شی طلا نیست و یا درصد طلای بسیار کمی در خود دارد.‌

روش‌های دیگر محک زدن طلا

امروزه برای تشخیص دقیق عیار طلا از روش‌های دیگری به جای سنگ محک و تیزآب استفاده می‌کنند. بهترین تکنیک، ری‌گیری است که با دقتی بالا میزان عیار طلا را تعیین می‌کند. 

همچنین می‌توان از کلیدهای شاخص بهره برد. این کلیدها از جنس طلا و با عیارهای مختلف هستند. در این روش ابتدا باید با این کلیدها روی سنگ محک خط‌هایی بکشید. سپس طلای مورد نظر را روی سنگ کشیده تا اثر آن باقی بماند. در مرحله آخر ردها را بررسی کرده تا مشخص شود رد طلای مورد نظر مشابه با رد کدام یک از کلیدهای شاخص است. 

نکات استفاده از سنگ محک و تیزآب سلطانی

در زمان استفاده از سنگ محک و تیزآب سلطانی برای محک زدن عیار طلا یا تشخیص طلا از غیر طلا، باید نکاتی را مد نظر قرار داد. توجه به این موارد اهمیت زیادی دارد زیرا تیزآب یک محلول خطرناک محسوب می‌گردد؛ و در صورت استفاده نادرست می‌تواند باعث آسیب رساندن شود. 

• ‌هنگام محک زدن طلا حتما از دستکش مناسب استفاده کنید. تیزآب خاصیت خورندگی بالایی دارد و ریختن احتمالی آن روی دست‌ها، می‌تواند آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد. 
• ‌بهتر است محلول تیزآب را در زمان‌های مورد نیاز درست کنید. توصیه می‌شود از تولید بیش از اندازه و انبار کردن آن بپرهیزید.
• ‌تیزآب را در محلی به دور از تابش مستقیم نور، حرارت و گرمای زیاد قرار دهید.
• ‌از قرار دادن تیزآب در مکانی غیر از محل کار و در دسترس کودکان و افراد دیگر خودداری کنید. 
• ‌پس از استفاده از سنگ محک، آن را تمیز کنید. برای این کار می‌توانید از مقداری تیزآب و نمک بهره ببرید. تیزآب و نمک آثار به جا مانده روی سنگ را از بین می‌برند. در نهایت سنگ را با آب شستشو دهید تا کاملا تمیز شود. 

تمیز کردن سنگ محک

سنگ محک به مرور زمان آثار طلاهای مختلف را بر روی خود می‌گیرد. برای استفاده بهتر از سنگ محک تمیز کردن ان الزامی است. برای تمیز کردن سنگ محک ابتدا کمی تیزآب روی آن بریزید. سپس، مقداری نمک بر روی سنگ ریخته و در آخر، سنگ را با آب بشورید.

سخن پایانی

در این مطلب سعی کردیم به شکلی جامع و کامل نکاتی درباره سنگ محک، کاربرد و نحوه استفاده از آن، ارائه دهیم. در حال حاضر اصلی‌ترین و تنها کاربرد سنگ محک، تشخیص طلای اصل از تقلبی است. باید بدانید که برای اطمینان خاطر از عیار طلای خریداری شده، بهتر است به مجموعه‌های معتبر فروش طلا و جواهرات مراجعه کنید. دیگر نگران دردسرهای تست سنگ محک و تقلب در طلا نباشید. با طلای آب شده طلاسی، سرمایه‌گذاری مطمئن و راحت را تجربه کنید. طلای اصل، با کیفیت و بدون دغدغه اصالت، فقط یک کلیک فاصله دارد.

طلاسی به عنوان یکی از مطمئن‌ترین و بهترین پلتفرم‌های خرید و فروش آنلاین طلا، آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است. می‌توانید با خرید طلا آبشده و بدون اجرت از طلاسی، در بازار طلا سرمایه‌گذاری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان طلاسی تماس بگیرید. علاوه بر این، اپلیکیشن خرید و فروش طلای طلاسی یک بستر امن و راحت برای انجام معاملات آنلاین طلای شما‌ست. همچنین، شما می‌توانید با وارد کردن اطلاعات طلای خود، قیمت آنلاین خرید طلا را از طریق اپلیکیشن محاسبه کنید.

سوالات متداول

• سنگ محک چیست و چه کاربردی دارد؟

سنگ محک، سنگی از جنس کوارتز و سیلیسیم است که برای تشخیص طلای اصل و تعیین عیار طلا به کار می‌رود.

• تیزآب سلطانی چیست و چگونه استفاده می‌شود؟

تیزآب سلطانی محلولی ترکیبی از اسید هیدروکلریک و نیتریک است که برای واکنش دادن با رد طلا روی سنگ محک و تعیین عیار طلا استفاده می‌شود.

• چگونه می‌توان عیار طلا را با سنگ محک تشخیص داد؟

طلای کشیده شده روی سنگ را با قطره‌ای از تیزآب سلطانی می‌پوشانند؛ واکنش یا عدم واکنش اسید با رد طلا نشان‌دهنده عیار آن است.

• آیا روش سنگ محک هنوز کاربرد دارد؟

روش سنگ محک هنوز در برخی طلاسازی‌ها برای تشخیص طلای اصل از فلزات دیگر استفاده می‌شود، اما روش‌های دقیق‌تری نیز موجود است.

• چگونه سنگ محک را تمیز کنیم؟

با ریختن کمی تیزآب و نمک روی سنگ و سپس شستشو با آب، آثار طلا از روی سنگ پاک می‌شود.