اصطلاحات بورس آشنایی با ۱۷ اصطلاح مهم که باید بدانید!

برای ورود به هر بازار یا کسب‌وکاری، یکی از گام‌های اصلی و اولیه، یادگیری مفاهیم و اصطلاحات پایه‌ای است. بازار سرمایه‌گذاری بورس نیز از این قاعده مستثنا نیست و با توجه به محبوبیت اخیر این بازار در بین عموم مردم، نیاز به آشنایی با اصول و اصطلاحات اولیه بورس بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود. این مقاله قصد دارد شما را با اصطلاحات بورس آشنا کند که هر سرمایه‌گذاری پیش از ورود به این بازار باید با آن‌ها آشنا باشد. در ادامه، توضیحاتی مختصر درباره ۱۷ اصطلاح پرکاربرد در بازار بورس ارائه خواهد شد.

پرتفوی یا سبد سهام

پرتفوی یا سبد سهام (Portfolio) به مجموعه سهامی گفته می‌شود که یک سرمایه‌گذار در بازار بورس خریداری می‌کند. هدف از تشکیل یک پرتفوی، تنوع بخشیدن به سرمایه‌گذاری است تا بتوان ریسک‌های احتمالی را کاهش داد.

با خرید سهام‌های مختلف از شرکت‌ها و صنایع گوناگون، سرمایه‌گذار می‌تواند از ضرر احتمالی برخی سهام در امان بماند. به این معنا که اگر سهام یک یا چند شرکت دچار افت قیمت شد، سایر سهام موجود در سبد می‌توانند این زیان را جبران کنند. به همین دلیل، تشکیل یک پرتفوی متنوع و متعادل از اهمیت بالایی برخوردار است.

شاخص بورس

شاخص بورس عددی که وضعیت کلی بازار بورس در یک زمان خاص را نشان می‌دهد. این شاخص‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا روند صعودی یا نزولی بازار را تشخیص دهند و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنند. شاخص‌های بورس را می‌توان به چند دسته مهم تقسیم کرد:

شاخص کل بورس (TEDPIX)

این شاخص سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد. شاخص کل بورس شامل تمامی سهام موجود در بازار است و نوسانات آن، بازدهی میانگین بازار را در یک دوره زمانی مشخص بازگو می‌کند. به عبارتی، این شاخص وضعیت کلی بازار را با در نظر گرفتن قیمت و سود سهام شرکت‌ها ارزیابی می‌کند.

شاخص قیمت

این شاخص یکی از اساسی‌ترین شاخص‌های موجود در بازار بورس است که تغییرات قیمت سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده را نشان می‌دهد. در شاخص قیمت، شرکت‌هایی با سرمایه و وزن بیشتر، تأثیر بیشتری بر این شاخص دارند. به این ترتیب، تغییرات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ‌تر تأثیر بیشتری بر شاخص کلی بازار خواهد داشت.

شاخص پنجاه شرکت فعال‌تر

این شاخص بر اساس میزان نقدشوندگی سهام شرکت‌ها محاسبه می‌شود و بورس هر سه ماه یک‌بار فهرست پنجاه شرکت فعال‌تر را منتشر می‌کند. نقدشوندگی به معنای سرعت و سهولت خرید و فروش سهام است. شرکت‌هایی که سهام آن‌ها سریع‌تر و با حجم بیشتری معامله می‌شود، به عنوان شرکت‌های نقدشونده‌تر در این فهرست قرار می‌گیرند.

علاوه بر این شاخص‌ها، شاخص‌های دیگری نیز وجود دارند که وضعیت بخش‌های مختلف بازار را بررسی می‌کنند، از جمله شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، شاخص صنعت و شاخص واسطه‌گری‌های مالی که همگی جزو اصطلاحات بورس هستند.

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس، معروف به ETF، نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که شامل مجموعه‌ای از دارایی‌های مختلف می‌شوند. این واحدها به صورت سهام در بازار بورس معامله می‌شوند و از این رو به‌راحتی قابل خرید‌و‌فروش هستند. 

ETFها به منظور تسهیل سرمایه‌گذاری برای افراد غیرحرفه‌ای ایجاد شده‌اند. یک تیم حرفه‌ای مدیریت این صندوق‌ها را بر‌عهده دارد تا با تحلیل و انتخاب بهینه دارایی‌ها، بازدهی مناسبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کند. در نتیجه، افراد می‌توانند با سرمایه‌گذاری در ETF، به طور غیرمستقیم در بازار بورس شرکت کنند.

بیشتر بدانید: نحوه خرید گواهی سپرده شمش طلا از بورس کالا

اصطلاحات بورس: صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Fund)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یکی از رایج‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار بورس هستند. این صندوق‌ها دارایی‌های سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری کرده و در یک پرتفوی متنوع سرمایه‌گذاری می‌کنند. مدیریت حرفه‌ای این صندوق‌ها به کاهش ریسک و افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری کمک می‌کند.

با این روش، افراد می‌توانند بدون داشتن دانش تخصصی از بازار بورس، از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره‌مند شوند. در واقع، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یک گزینه مناسب برای افرادی هستند که به دنبال مدیریت حرفه‌ای و کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری هستند.

صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی (Index Fund)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی با هدف پیروی از عملکرد یک شاخص خاص بازار بورس ایجاد شده‌اند. این صندوق‌ها سرمایه‌های خود را بر اساس یک الگوی معین، مانند شاخص کل یا شاخص قیمت، سرمایه‌گذاری می‌کنند.

این رویکرد به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا بازدهی مشابه شاخص منتخب بازار را تجربه کنند. معمولا سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها زمانی انجام می‌شود که منابع موجود با ورود یا خروج یک سرمایه‌گذار تغییر کند. صندوق‌های شاخصی به دلیل ساختار ساده و هزینه‌های پایین مدیریت، برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال سرمایه‌گذاری پایدار و همگام با بازار هستند، جذابیت زیادی دارند.

سبدگردانی یا Separately Managed Account

سبدگردانی نیز یکی دیگر از اصطلاحات بورس است. سبدگردانی به معنی مدیریت حرفه‌ای یک سبد سرمایه‌گذاری به صورت جداگانه است. در این روش، یک سبدگردان با تجربه و تیم تحلیل‌گر، دارایی‌های یک سرمایه‌گذار را با دقت انتخاب و مدیریت می‌کنند. این دارایی‌ها می‌توانند شامل سهام، اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی باشند. هدف سبدگردانی، بهینه‌سازی ترکیب دارایی‌ها و زمان‌بندی مناسب برای خرید‌و‌فروش آن‌هاست. این فرآیند به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با استفاده از تخصص و تجربه سبدگردان، ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند و به بازدهی مطلوبی دست یابند.

تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی، که به‌عنوان تحلیل فاندمنتال یا Fundamental Analysis نیز شناخته می‌شود، روشی است که سرمایه‌گذاران از آن برای تعیین ارزش واقعی سهام یک شرکت استفاده می‌کنند. این نوع تحلیل، به بررسی جزئیات مالی و اقتصادی شرکت می‌پردازد، از جمله درآمدها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، و سایر عوامل تأثیرگذار بر ارزش شرکت.

با تجزیه و تحلیل این اطلاعات، سرمایه‌گذار می‌تواند ارزش ذاتی سهام را تعیین کند و بر اساس آن تصمیمات خرید یا فروش سهام را اتخاذ نماید. این روش به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با یک دید کلی و بلندمدت به ارزش‌گذاری شرکت بپردازند.

تحلیل تکنیکال

تحلیل تکنیکال یا Technical Analysis، روشی است که از نمودارها و داده‌های تاریخی بورس برای پیش‌بینی روندهای آتی بازار استفاده می‌کند. این تحلیل‌گران با استفاده از الگوها، خطوط روند، شاخص‌ها و سایر ابزارهای گرافیکی، سعی در شناسایی نقاط ورود و خروج مناسب به بازار دارند.

در واقع، تحلیل تکنیکال به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا با استفاده از داده‌های گذشته، رفتار آینده قیمت‌ها را پیش‌بینی کنند. این روش بیشتر برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت مناسب است که به دنبال فرصت‌های سریع در بازار می‌گردند.

اوراق قرضه یا بدهی

اوراق قرضه یا بدهی، یکی از ابزارهای مالی در بازار سرمایه‌گذاری و اصطلاحات بورس است که به شرکت‌ها و دولت‌ها اجازه می‌دهد تا با شرایط معین از سرمایه‌گذاران قرض بگیرند. این اوراق به عنوان یک سند تعهد از سوی صادرکننده به سرمایه‌گذار عمل می‌کند، که در آن صادرکننده متعهد می‌شود که در زمان‌های تعیین‌شده سود سالیانه را پرداخت کند و در تاریخ سررسید، اصل مبلغ قرض را بازپرداخت نماید.

برخلاف سهام، دارنده اوراق قرضه در شرکت مالکیتی ندارد، اما از حقوق دریافت سود و بازگشت اصل سرمایه بهره‌مند است. این ابزار برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال درآمد ثابت و ریسک پایین هستند، جذابیت ویژه‌ای دارد.

دارایی تحت مدیریت

دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management) یا AUM، به کل سرمایه‌ای گفته می‌شود که توسط یک نهاد مالی برای مدیریت در بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری، از جمله بورس، جمع‌آوری شده است. این دارایی‌ها از سرمایه مشتریانی تشکیل می‌شود که سرمایه خود را به نهاد مالی سپرده‌اند تا توسط تیم‌های حرفه‌ای مدیریت و سرمایه‌گذاری شود.

نهاد مالی در قبال مدیریت این سرمایه‌ها، کارمزدی متناسب با حجم دارایی‌های تحت مدیریت دریافت می‌کند. AUM به عنوان شاخصی برای اندازه و عملکرد نهاد مالی در مدیریت سرمایه‌ها به‌کار می‌رود و اهمیت بالایی در ارزیابی توانایی مدیریت دارایی‌ها دارد.

مفهوم ارزش خالص دارایی

مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) یا NAV، معیاری است که ارزش کل دارایی‌های یک نهاد مالی، مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری را پس از کسر بدهی‌های آن نهاد محاسبه می‌کند. NAV به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش روزانه صندوق‌ها را بررسی کرده و در مورد سرمایه‌گذاری یا خروج از آن تصمیم بگیرند. این شاخص نشان‌دهنده ارزش خالصی است که هر واحد از صندوق سرمایه‌گذاری دارد و می‌تواند به‌عنوان معیاری برای مقایسه صندوق‌های مختلف به‌کار گرفته شود.

بیشتر بدانید: مقایسه سرمایه‌ گذاری بورس و طلا + نکاتی که باید بدانید

اصطلاحات بورس: عرضه اولیه

عرضه اولیه سهام (IPO)، زمانی رخ می‌دهد که یک شرکت برای اولین‌بار سهام خود را در بازار بورس به عموم مردم عرضه می‌کند. این فرآیند به شرکت‌های جوان و تازه تأسیس کمک می‌کند تا با جذب سرمایه از بازار بورس، به توسعه و گسترش فعالیت‌های خود بپردازند. عرضه اولیه همچنین راهی برای تبدیل شرکت‌های خصوصی به شرکت‌های سهامی عام است، که از این طریق می‌توانند به منابع مالی بیشتری دست یابند. IPO می‌تواند فرصتی برای سرمایه‌گذاران باشد تا در مراحل اولیه رشد یک شرکت سرمایه‌گذاری کنند.

بازار گاوی

بازار گاوی (Bull Market)، به وضعیتی در بازار بورس گفته می‌شود که در آن تقاضا برای خرید سهام بسیار زیاد است و عرضه محدود، که منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شود. در این شرایط، سرمایه‌گذاران به دلیل انتظار رشد بیشتر، تمایل به خرید دارند و کمتر فروشنده پیدا می‌شود. بازار گاوی نشان‌دهنده اعتماد بالا و رونق در بازار سرمایه‌گذاری است و معمولا با رشد اقتصادی و افزایش سودآوری شرکت‌ها همراه است.

بازار خرسی

بازار خرسی (Bear Market)، برعکس بازار گاوی است و به شرایطی اشاره دارد که در آن قیمت‌ها در حال کاهش هستند و جو منفی و بدبینی بر بازار حاکم است. در این بازار، سرمایه‌گذاران به دلیل نگرانی از کاهش بیشتر قیمت‌ها، تمایل به فروش دارند و تقاضا برای خرید کمتر است. بازار خرسی معمولا با رکود اقتصادی، کاهش سودآوری شرکت‌ها و افزایش نرخ بیکاری همراه است و می‌تواند نشان‌دهنده دوران سختی برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها باشد.

 سخن پایانی

اصطلاحات بورس، به مفاهیمی اشاره دارند که درک آن‌ها برای سرمایه‌گذاران حیاتی است. از جمله این اصطلاحات می‌توان به تحلیل بنیادی و تکنیکال اشاره کرد. تحلیل بنیادی به بررسی ارزش واقعی سهام از طریق اطلاعات مالی و اقتصادی می‌پردازد.

در حالی که، تحلیل تکنیکال با استفاده از نمودارها و داده‌های تاریخی، روندهای بازار را پیش‌بینی می‌کند. اصطلاحات دیگر مانند دارایی تحت مدیریت (AUM) نشان‌دهنده سرمایه‌های مدیریت‌شده توسط نهادهای مالی است.