ریژه چیست؟ آشنایی با مهم‌ترین کاربردها

شاید شما هم عبارت ریژه طلا را که یکی از اصطلاحات مخصوص طلاسازها‌ست‌ شنیده‌اید؛ اما معنی و مفهوم آن را نمی‌دانید. برای تولید طلا به شکله‌ای مختلف مانند زیورآلات، آن را ذوب کرده و در قالب‌های مخصوصی می‌ریزند. به این قالب‌های ریخته‌گری طلا، ریژه گفته می‌شود که ویژگی‌ها و انواع مختلفی دارد. 

در این مقاله از طلاسی قصد داریم به معرفی و بررسی ریژه ریخته‌گری طلا بپردازیم. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، تا انتها همراه ما باشید. 

منظور از ریخته گری چیست؟

پیش از پرداختن به ریژه بهتر است ابتدا با ریخته‌گری طلا آشنا شویم. ریخته‌گری یکی از مهم‌ترین مراحل تولید انواع طلا محسوب می‌شود. در این مرحله طلای خام، ذوب شده و در قالب‌های مخصوص برای تبدیل به شکلی خاص ریخته می‌شود. 

بیشتر بدانید: آشنایی با مهم‌ترین اصطلاحات بازار طلا

ریژه

ریژه به قالب‌های مخصوصی گفته می‌شود که طلای ذوب شده در آن قرار می‌گیرد. این قالب باید از مقاومت بالایی در برابر حرارت و گرما برخوردار باشد. درواقع نقطه ذوب ریژه باید بیشتر از نقطه ذوب طلا باشد تا طی فرآیند ریخته گری خللی ایجاد نگردد. 

ویژگی‌های ریژه

قالب ریژه طلا از ویژگی‌های مختلفی برخوردار است که موجب شده فرآیند تولید مصنوعات و زیورآلات مختلف به درستی طی شود. از مهم‌ترین ویژگی‌های ریژه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

‌مقاومت در برابر حرارت و گرما

ریژه‌ها از مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت و گرما برخوردارند. این ویژگی موجب می‌شود بتوانند گرمای زیاد ناشی از ذوب طلا را تحمل کنند.

‌مقاومت در برابر خوردگی

یک ریژه ریخته‌گری باید مقاومت زیادی در برابر خوردگی داشته باشد تا در طول زمان دچار خرابی و آسیب دیدگی نشود. این قالب محل قرارگیری مذاب طلا‌ست و استحکام بسیار زیادی دارد. 

‌مقاوم در برابر اسیدیته و اکسیداسیون

در فرآیند ذوب کردن طلا برخی از مواد اسیدی به مذاب طلا اضافه می‌شوند. این مواد واکنش‌هایی را ایجاد می‌کنند که ریژه در مقابل آن‌ها مقاومت زیادی دارد و تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.

‌مقاوم در برابر ضربه

پس از سرد شدن مذاب طلا در قالب‌های ریژه، از ضربه زدن برای خارج کردن طلای شکل گرفته استفاده می‌شود. از این رو این قالب‌ها مقاومت زیادی در برابر ضربات دارند که موجب افزایش طول عمر آن‌ها می‌شود. 

انواع ریژه

مدل‌های مختلفی از قالب ریخته‌گری طلا یا همان ریژه تولید می‌شود. هر کدام از این ریژه‌های طلا از ویژگی‌های مخصوص به خود برخوردارند. معروف‌ترین و پرکاربردترین انواع ریژه طلا عبارتند از:

۱. ریژه چدنی

ریژه چدنی یکی از اصلی‌ترین قالب‌های ریخته‌گری فلزات گرانبها مانند طلا و نقره است. این ریژه‌‌ها معمولا از چدن خاکستری با مقاومت بالا در برابر تغییرات دمایی ساخته می‌شوند. شکل این مدل ریژه طلا مستطیلی و دمای کار آن بین ۱۲۵۰ تا ۱۳۰۰ درجه سانتی گراد است. 

دیواره‌های داخلی ریژه چدنی توسط قیر یا کربن پوشیده شده است؛ تا از چسبیدن شمش‌های منجمد طلا جلوگیری شود. خارج کردن قالب‌های طلا و دیگر فلزات مانند نقره، فولاد و‌... از این نوع ریژه راحت است. زیرا ضریب انبساط حرارتی آن پایین است.

۲. ریژه گرافیتی

نوع دیگر قالب‌های ریخته‌گری طلا، ریژه‌های گرافیتی هستند. این قالب‌ها در اندازه‌های متنوع کوچک، متوسط و بزرگ از ۱۰۰ گرم تا یک کیلوگرم تولید می‌شوند. کیفیت بالای این مدل قالب موجب می‌شود عمل ریخته‌گری طلا به راحتی و به بهترین شکل ممکن انجام شود. 

قالب‌های گرافیتی در شکل‌های مختلف و همراه با درب تولید می‌شوند. معمول‌ترین نوع ریژه‌های ریخته‌گری گرافیتی، مدل مستطیلی شکل است. برای ریخته‌گری طلا و دیگر فلزات گرانبها در دستگاه‌های مخصوص ریخته‌گری در خلا، قالب گرافیتی بهترین گزینه محسوب می‌شود.

استفاده از گرافیت دانه ریز با روکش صاف، موجب می‌شود شمش‌های طلای ساخته شده توسط آن‌ها، ظاهری صاف و صیقلی داشته باشند. علاوه بر طلا از این نوع ریژه برای ذوب فلزات دیگری مانند مس، نقره، پلاتین و‌... نیز استفاده می‌شود. 

مزایا و معایب ریژه

یکی از مهم‌ترین مزایای قالب ریژه، صرفه‌جویی اقتصادی در زمان تولید در حجم زیاد است. قالب ریژه گزینه مناسبی برای تولید قطعات با تعداد بالا محسوب می‌شود. علاوه بر این، ریخته‌گری با این قالب عیب و مشکلات کمی به همراه دارد و از دقت ابعادی زیادی برخوردار است.

افزایش استحکام و خواص مکانیکی و فیزیکی برای قطعات طلا و دیگر فلزات، مزیت دیگر این قالب به شمار می‌رود. در کنار این مزایا، قالب‌های ریخته گری طلا معایبی نیز دارند. ریژه‌ها برای تولید قطعات با تعداد کم و محدود مناسب نیستند. زیرا صرفه و توجیه اقتصادی ندارند. دلیل این امر نیز این است که هزینه طراحی و ساخت ریژه‌های طلا بالاست. 

ریخته‌گری با قالب‌های ریژه براساس نیروی ثقل و ویسکوزیته صورت می‌گیرد. از این رو تولید قطعات با اشکال پیچیده امکان پذیر نیست. به همین خاطر این قالب‌ها از شکل ساده‌ای مانند مستطیل برخوردارند. 

روش‌های ریخته‌گری طلا در ریژه

برای ریخته‌گری طلا یا سایر فلزات با استفاده از قالب‌های ریژه، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. 

‌روش دستی

از این روش برای تولید قطعات ساده طلا با ضخامت‌های کم یا زیاد، استفاده می‌شود. تمام فرآیند ریخته‌گری و خارج کردن قطعات از قالب توسط نیروی انسانی آموزش دیده و ماهر و مجرب انجام می‌شود. 

‌روش نیمه اتوماتیک

برای تولید انبوه شمش‌های طلا معمولا از این روش استفاده می‌شود. به کار گرفتن سیستم‌های هیدرولیکی در کنار نیروی انسانی، موجب می‌شود تولید قطعات با سرعت و کیفیت بیشتری صورت بگیرد. در این روش معمولا باز و بسته شدن قالب، ریخته شدن مواد اولیه توسط دستگاه و خروج قطعات از قالب توسط نیروی انسانی انجام می‌شود.

بیشتر بدانید: شمش طلا چیست؟ مهم‌ترین نکات درباره شمش طلا

‌روش اتوماتیک

در این روش ریخته‌گری طلا و تولید قطعات مختلف کاملا توسط دستگاه‌های مخصوص و به صورت خودکار و اتوماتیک انجام می‌شود. دقت و سرعت این روش بسیار بالاست و احتمال بروز خطا بسیار کم خواهد بود. البته باید بدانید که این روش بسیار هزینه بر محسوب می‌شود و برای تولید قطعات با تعداد و حجم بسیار زیاد مناسب است. 

سخن پایانی

در این مطلب سعی کردیم به طور جامع و کامل ریژه طلا را معرفی و ویژگی‌های آن را بررسی کنیم. نکاتی نیز درباره انواع قالب‌های ریخته‌گری طلا و روش‌های استفاده از آن‌ها بیان شد. امیدواریم موارد گفته شده مفید و اقع شده و به خوبی با ریژه‌های طلا آشنا شده باشید. 

اگر به دنبال خرید طلا آنلاین هستید، طلاسی آماده ارائه بهترین خدمات به شما‌ست. می‌توانید با استفاده از اپلیکیشن خرید و فروش طلا، انواع طلا مانند طلای آب شده، طلای خام بدون اجرت و‌... را از طلاسی خریداری کنید. طلاسی به شما کمک می‌کند یک سرمایه‌گذاری متفاوت و مطمئن را در بازار طلا تجربه کنید. جهت مشاهده قیمت آنلاین طلا و کسب اطلاعات بیشتر، به سایت طلاسی مراجعه کنید و از کارشناسان ما مشاوره و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.